Chương trình được tổ chức trong khuôn khổ Dự án Thúc đẩy tiết kiệm năng lượng trong các ngành công nghiệp Việt Nam (VSUEE), thu hút sự tham gia của các cơ quan quản lý, chuyên gia, đơn vị tư vấn và doanh nghiệp.

Phát biểu khai mạc cuộc họp, ông Hoàng Việt Dũng, Phó trưởng Phòng Hiệu quả năng lượng và Chuyển đổi xanh, Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công (Cục ĐCK - Bộ Công Thương) cho biết đến nay Bộ Công Thương (BCT) đã ban hành 7 Thông tư quy định định mức sử dụng năng lượng cho các ngành công nghiệp tiêu thụ nhiều năng lượng như thép, giấy, nhựa, đồ uống, đường, hóa chất và chế biến thủy sản; đồng thời đang tiếp tục rà soát, cập nhật một số ngành trong đó có sản xuất phân bón NPK và chế biến thủy sản, cũng như xây dựng mới định mức cho hai ngành sử dụng nhiều năng lượng là sản xuất sợi và dệt nhuộm. Tuy nhiên, thực tiễn triển khai cho thấy công tác báo cáo, kiểm tra việc thực hiện định mức còn gặp nhiều khó khăn, một phần do công tác thu thập số liệu, tính toán, một phần do nhận thức và việc thực hiện trách nhiệm của doanh nghiệp. Do đó, ông đề nghị các đại biểu tập trung góp ý thẳng thắn để bảo đảm các định mức ban hành có tính khả thi và áp dụng hiệu quả trong thực tế.

Tại cuộc họp, ông Trịnh Khánh Hòa, đại diện Công ty CP Tư vấn EPRO đã trình bày về phương pháp rà soát và cập nhật định mức sử dụng năng lượng cho ngành chế biến thủy sản. Theo đó, tại các nhà máy chế biến thủy sản hiện nay, hệ thống lạnh chiếm khoảng 80-85% tổng điện năng tiêu thụ, trong khi các khâu như văn phòng, xử lý nước, sơ chế chỉ chiếm khoảng 15-20%. Trong giai đoạn nghiên cứu, nhóm thực hiện đã thực hiện rà soát tại 300 đơn vị chế biến, trong đó có 126 cơ sở chế biến cá và 153 cơ sở chế biến tôm, đồng thời triển khai 10 cuộc kiểm toán năng lượng sơ bộ tại các nhà máy chế biến cá và tôm nhằm cập nhật thực trạng sử dụng năng lượng và xác định tiềm năng tiết kiệm.

Đối với ngành sản xuất phân bón NPK, phần trình bày báo cáo của ông Mã Khai Hiền, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển về tiết kiệm năng lượng (ENERTEAM) cho thấy hiện nay định mức tiêu thụ năng lượng vẫn đang áp dụng theo Thông tư 02/2014/TT-BCT, trong khi công nghệ sản xuất đã có nhiều thay đổi mạnh mẽ. Toàn ngành hiện có hơn 200 doanh nghiệp sản xuất phân bón, trong đó 22 nhà máy NPK thuộc diện cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm. Nhiều dây chuyền đầu tư giai đoạn 2018–2024 có mức tự động hóa cao, tiêu hao năng lượng thấp hơn đáng kể so với các dây chuyền cũ, do đó việc xây dựng định mức mới theo từng công nghệ như tháp cao, thùng quay, đĩa, ép viên, phối trộn được xác định là yêu cầu cấp thiết.

Ở nội dung chuyên đề về ngành sản xuất sợi, bà Tăng Thị Hồng Loan, Giám đốc Công ty CP Tư vấn EPRO, cho biết cả nước hiện có 324 cơ sở sản xuất sợi, trong đó 101 cơ sở thuộc diện sử dụng năng lượng trọng điểm. Năm 2023, sản lượng toàn ngành đạt khoảng 2 triệu tấn sợi xơ ngắn, 1,68 triệu tấn sợi filament và 0,88 triệu tấn chỉ. Việc xây dựng định mức sử dụng năng lượng sẽ tập trung vào hai nhóm sản phẩm chính là sợi xơ ngắn và sợi filament (sợi xơ dài), dựa trên đặc trưng công nghệ kéo sợi và mức tiêu hao điện theo từng loại sản phẩm. 

Khép lại phần trình bày báo cáo, nội dung về ngành sản xuất vải (dệt nhuộm) tiếp tục do ông Mã Khai Hiền trình bày. Theo báo cáo, đây là lĩnh vực tiêu thụ năng lượng lớn và phát thải cao, với chi phí năng lượng toàn ngành khoảng 3 tỷ USD mỗi năm, phát thải ước khoảng 5 triệu tấn CO₂/năm. Hiện Việt Nam chưa có quy định định mức sử dụng năng lượng riêng cho ngành dệt nhuộm. Do đặc thù công nghệ rất đa dạng, suất tiêu hao năng lượng biến động lớn theo từng công đoạn, việc xây dựng bộ benchmark theo từng công đoạn dệt - nhuộm - hoàn tất và theo từng loại vải được xác định là cơ sở quan trọng để tiến tới ban hành định mức quốc gia cho ngành.

Tại phiên thảo luận, ông Cù Huy Quang - Trưởng phòng Hiệu quả năng lượng và Chuyển đổi xanh (Bộ Công Thương) cho rằng, đối với hai ngành biến thủy sản và sản xuất phân bón NPK, cần tiếp tục rà soát lại phương pháp tính toán, bảo đảm phản ánh đúng thực tế khi hiện nay doanh nghiệp đã sử dụng đa dạng các dạng năng lượng như điện lưới, điện mặt trời, năng lượng nhiệt. Đối với các phân ngành đang xây dựng mới định mức là sản xuất sợi và dệt nhuộm, ông lưu ý cần đặc biệt chú trọng đến việc phân tách năng lượng theo từng công đoạn công nghệ, xác định rõ ranh giới đo đếm và đơn vị tính suất tiêu hao năng lượng (SEC) ngay từ đầu để tránh chồng chéo khi áp dụng. Đại diện các doanh nghiệp và hiệp hội cũng bày tỏ mong muốn định mức mới cần tiệm cận hơn với điều kiện thực tế sản xuất, đồng thời kiến nghị tăng cường hoạt động tư vấn, hỗ trợ kỹ thuật và phổ biến quy định để doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ, có thể từng bước đáp ứng yêu cầu về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Kết luận cuộc họp, ông Hoàng Việt Dũng cho biết toàn bộ ý kiến đóng góp sẽ được tổng hợp, rà soát và hoàn thiện phương pháp xây dựng định mức sử dụng năng lượng cho bốn ngành công nghiệp, làm cơ sở tiếp tục hoàn thiện hồ sơ kỹ thuật và trình cấp có thẩm quyền ban hành trong thời gian tới, qua đó góp phần thúc đẩy doanh nghiệp sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả và giảm phát thải.